Najstarsza kronika szkolna z 1873 r. informuje , że  do roku 1885 nauczaniem  dzieci zajmował się organista parafii p. w. św. Małgorzaty w Kościelcu . Hrabia Julian v. Dąmbski ( właściciel Kościelca od 1830r.) ofiarował plac budowlany w celu wzniesienia szkoły. Naukę prowadzono przed rokiem 1835, o czym świadczą zapisy pruskie, mimo wielu trudności ze strony zaborców.

           W 1837 r. został poświęcony nowo postawiony budynek szkolny . Utworzona w ten sposób gmina szkolna obejmowała główne dobra Kościelca z folwarkami: Dziarnowem, Leszczycami, Rycerzewkiem oraz dalsze  rolnictwa albo gospodarstwa: Rycerzewo, Mimowolę, Odmianowo, Gorzany.
        

           Pod koniec 1837 r. Michał Kozielecki z Brzyskorzystwi został mianowany nauczycielem szkoły w Kościelcu, w której działał przez 16 lat . Niestety, szerszych wiadomości na temat szkoły i jej działalności przed rokiem 1850 nie można udzielić, ponieważ na skutek pożaru spłonęły akta dotyczące tego okresu. Zachowały się tylko te, które posiadał inspektor szkoły, czyli miejscowy proboszcz.

           W roku szkolnym 1850/51 liczba uczniów wynosiła 75. Dzieci były podzielone na trzy oddziały. 

           Pierwszego lipca 1858 r. stanowisko nauczyciela w Kościelcu powierzono Juliuszowi Mensch, organiście z Góry koło Inowrocławia. Liczba dzieci zobowiązanych do uczęszczania do szkoły w latach 1858 - 1866 kształtowała się od 90 do 100 osób, z których regularnie latem uczęszczało 50, a zimą 70 - 80. Z każdym semestrem ilość ta wzrastała .

Z powodu złego stanu budynku szkoły podjęto zamiar wybudowania nowego. 18 kwietnia 1868 r. odbyły się ostatnie lekcje w starym budynku, który tego samego miesiąca został zburzony. W związku z tym lekcje kontynuowano w zastępczym pomieszczeniu, aż do 21 lutego 1871 r.

W roku szkolnym 1872/73 ze 146 uczniów zobowiązanych do edukacji szkolnej regularnie korzystało z nauki 115 - 120.

           W 1877 r. liczba dzieci wynosiła 180 osób. Budziło to potrzebę dobudowania nowej izby szkolnej. Pobudowano więc drugą klasę /w oddzielnym budynku/ wraz z mieszkaniem dla nauczyciela. W 1880 r. pomieszczenia te oddano do użytku, a następnego roku zatrudniono drugiego nauczyciela . Warto tu wspomnieć, że w 1887 r. jedynie nauka religii odbywała się nadal w języku polskim.

           Liczba dzieci w Kościelcu nadal powiększała się. W 1900 r. wynosiła 248. Aktualna szkoła stała się ciasna, dlatego postanowiono pobudować nową, mającą cztery klasy. Budowę ukończono w październiku 1906 r. 

Jesienią tego samego roku dzieci szkolne wszczęły strajk - odmówiły posługiwania się językiem niemieckim na religii i na innych przedmiotach. Sytuacja ta trwała /bez przerwy/ do czerwca 1907 r.

           Opisy lat 1907 - 1918 zawarte w najstarszej kronice nie wskazują na istotne zmiany poza tym, że ukazują ujemny skutek nauczania spowodowany wybuchem I wojny światowej.

           Listopad 1918 przynosi odrodzenie polskiej szkoły. Czasy te zostały uwiecznione w kronice szkolnej pod hasłem „Zmartwychwstanie Polski”. Kierownik szkoły własnoręcznie zapisał: „Tak też i ja, nie pytając się nikogo zaprowadziłem naukę polską”. 

W roku 1920 zaczęła funkcjonować biblioteczka szkolna zawierająca kilkanaście tomików. 

Kroniki szkolne z okresu międzywojennego szczegółowo opisują uroczystości , wycieczki  ,wizytacje i wybory gmin szkolnych . Jednym z ciekawszych zapisów jest  notatka  informująca , że  osiemnastego grudnia 1921 r. Kościelcem wstrząsnęła trąba powietrzna, która m. in. zerwała znaczną część dachu na budynku szkolnym.

           Wielkim przeżyciem dla dzieci było obejrzenie obrazów geograficznych i historycznych wyświetlanych aparatem projekcyjnym /dnia 29 marca 1926 r./. Świadczy to pozytywnie o nauczycielach, którzy starali się posługiwać nowymi metodami w nauczaniu, a jednocześnie zapoznawali dzieci z nowymi osiągnięciami techniki.

           W kwietniu 1927 roku dzieci zwiedziły wystawę lotniczą urządzoną na tutejszym dworcu, a także wzięły udział w jednodniowej zbiórce pieniędzy /organizowanej we wszystkich szkołach Rzeczypospolitej/ na rzecz sprowadzenia do kraju prochów J. Słowackiego. Na ten cel zebrano kwotę 17, 50 zł .

           W czasie II wojny światowej w Kościelcu uczyły się dzieci niemieckie, a polskie przez kilka miesięcy chodziły do szkoły niemieckiej w Cieśninie.

           Po wojnie pracę w szkole zorganizowała Halina Kurkowska. Drugim nauczycielem był H. Rybacki. Szkoła liczyła wówczas trzy oddziały. W roku szkolnym 1945/46 kierownikiem tejże placówki został p.Mazur. 

           Rok później Szkoła powszechna w Kościelcu miała trzech nauczycieli: Jacka Głowackiego, Mazura i Zuzannę Nowak. Na jej miejsce /w listopadzie 1946/ przybył Tadeusz Rogowski. Od tego też roku zreorganizowano Koło Opieki Rodzicielskiej oraz prowadzono kursy naukowe dla dorosłych.

           Pierwszym powojennym sukcesem było oświetlenie elektryczne w budynkach Szkoły Publicznej i Państwowego Liceum Gospodarstwa Wiejskiego w Kościelcu. Równie prawdziwą atrakcją było /w 1948 r./ zainstalowanie przez Polskie Radio głośników w domach chłopskich. Szkoła zakupiła własny odbiornik z pięcioma głośnikami. 

           W roku szkolnym 1949/50 uczniów było 176. Szkoła realizowała program siedmioklasowy. Przedmiotów uczono w każdej klasie oddzielnie, za wyjątkiem techniki, wych. fizycznego i religii. Zorganizowano też /od 15 listopada 1949 r./ kurs dla analfabetów, na który uczęszczało 14 osób w wieku 15 do 50 lat.  Przy szkole działał także organ PCK oraz drużyna harcerska . 

W  latach 50-tych w Kościelcu nadal była szkoła zbiorcza, której kierownictwo piastował p.Jacek Głowacki. 

           W czasie wakacji letnich 1955 r.  przeprowadzono kapitalny remont dachu, klas i mieszkania kierownika. Pieniądze na ten cel pozyskano z zabawy zorganizowanej w dzień zakończenia roku szkolnego.

           Październik 1956 r. przyniósł zmiany polityczne, gospodarcze. Weszły w życie nowe uchwały niosące zmiany w nauczaniu i wychowaniu dzieci i młodzieży. Do szkoły z powrotem wprowadzono /jako przedmiot nadobowiązkowy/ naukę religii, której udzielał miejscowy proboszcz ks. Feliks Błażejewski.

           W związku z nową reformą Oświaty 1963 r., która wprowadzała na poziomie szkół podstawowych ośmioklasową edukację, podjęto decyzję o rozbudowaniu budynku szkolnego. W związku z tym 17 lutego 1963 r. na ogólnym zebraniu rodziców został wybrany „Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły w Kościelcu Kujawskim.” Rodzice opodatkowali się po 100 zł oraz zaoferowali swoją pomoc przy zwózce i wyładowywaniu materiałów budowlanych. Budowę rozpoczęto w listopadzie 1963 r. Dwudziestego czwartego września 1965 r. nastąpiło uroczyste oddanie do użytku odbudowanej części szkoły. Nie ukończono jeszcze mieszkań dla nauczycieli i budynku gospodarczego oraz sanitariatów.

           Całkowite ukończenie zaprojektowanej budowy nastąpiło 15 kwietnia 1966 r. W tym też roku szkolnym /1966/67/ pierwszy raz uczyła się kl. VIII mająca 15 osób.

           Dzieci szkolne brały czynny udział w organizacjach uczniowskich, w zajęciach pozalekcyjnych oraz w życiu  społecznym wsi i środowiska. Kierownik szkoły p.Anna Wielowiejska  zatroszczyła się o uporządkowanie terenu przyszkolnego, a także założyła ogródek szkolny i działki dla nauczycieli.

           Rok szkolny 1972/73 przynosi częściowe zmiany w kadrze nauczycielskiej. Na zasłużony odpoczynek odeszła p.Anna Wielowiejska, a dyrektorem szkoły został mianowany p.Janusz Losik. Poza tym posadę nauczyciela piastowali: Aleksandra Budzich, Elżbieta Losik, Wiesława Losik, Jadwiga Sadecka, Janina Sobczak, Alicja Tomkiewicz. Do szkoły uczęszczało 212 uczniów podzielonych na 8 oddziałów. W okresie zimowym prowadzono kursy przygotowawcze do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu szkoły podstawowej dla dorosłych. W związku ze zmianami administracyjnymi od 1975 r. szkoła w Kościelcu podlegała organizacyjnie Zbiorczej Szkole Gminnej w Pakości. Wówczas Gminnym Dyrektorem Szkół na terenie Gminy Pakość był mgr Mieczysław Bernacki.

           Pierwszego maja 1986 r. stanowisko dyrektora szkoły objęła nauczycielka Alicja Tomkiewicz. Funkcję tę pełniła do odejścia na emeryturę tj. do sierpnia 1987 r. Następnie dyrektorem szkoły została mgr Stanisława Wiśniewska.

W tych latach szkoła miała osiągnięcia w dziedzinie: muzyki /chór szkolny pod opieką p.Michała Sobczaka zakwalifikował się do eliminacji wojewódzkich/, a także w dziedzinie plastyki nad czym czuwała p.Elżbieta Brończyk, prace uczniów zostały wystawione w Pakości, Inowrocławiu i Bydgoszczy. Przy szkole działały również koła ZHP prowadzone przez p.Aleksandrę Budzich oraz PCK i LOP, którymi kierowała p.Jadwiga Dziaduszek. SKO i biblioteka były pod opieką p.Jadwigi Sadeckiej, a Samorząd Szkolny pod swoją pieczą miała p.Wiesława Losik. Dobrze też pracowało Szkolne Koło Sportowe, szczególnie w sekcjach lekkoatletyki, tenisa stołowego, piłki nożnej i koszykowej. SKS prowadził wtedy p.Jerzy Tomkiewicz /do 1989 r./. Z końcem roku szkolnego 1989/90 odeszły na emeryturę: dyrektor szkoły mgr Stanisława Wiśniewska oraz p.Janina Sobczak, które przepracowały 31 lat w zawodzie nauczyciela.

Od 1 września 1990 roku funkcję dyrektora szkoły z wyboru Rady Pedagogicznej objął mgr Janusz Losik . W tym roku szkolnym wprowadzono do szkół nauczanie religii . W szkole w Kościelcu lekcje religii prowadził ks. proboszcz  Józef Świder oraz mgr Róża Sielecka . Rozpoczęto budowę boiska szkolnego . Powstały dwie  płyty asfaltowe oraz boisko do piłki nożnej . W oparciu o bazę techniczną i organizacyjną szkoły rozpoczął działalność Ludowy Zespół Sportowy .

W latach 1990-99 odbyły się dwa konkursy na stanowisko dyrektora szkoły i obydwa wygrał mgr Janusz Losik . Powołana została Rada Szkoły . Do pracy w szkole przyjęto nowych nauczycieli : mgr inż. Grażynę Zygmańską  , mgr Celinę Grzegdalę , mgr Ewę Nieznalską  , mgr Magdalenę Wegner i p. Piotra Stężewskiego .

Zmienił się wygląd szkoły i jej otoczenia . Pobudowano nowe sanitariaty i szatnie w podziemiach szkoły . Salę gimnastyczną wyposażono w zaplecze socjalno-sanitarne . Ogrodzono teren boiska sportowego . Wybudowano nowe garaże . Powstaly nowe kwietniki i trawniki . 

W roku szkolnym 1994/95 uczeń Adrian Woźniak został laureatem Wojewódzkiego Konkursu Biologicznego . Zdobył drugie miejsce , co umożliwiło mu wybór szkoły średniej bez egzaminów . 

Szkoła nawiązała współpracę ze szkołą w Netersel w Holandii . Dzieci i nauczyciele tej placówki pomagają nam materialnie i finansowo . 


Rys historyczny opracowano na podstawie pracy mgr Róży Sieleckiej „Szkoła Podstawowa w Kościelcu Kujawskim w latach 1990 – 1998 . Studium historyczno – pedagogiczne „